واژینیسموس؛ اختلال خاموش جنسی زنان و راه های درمان آن

Estimated reading time: ۸ دقیقه

واژینیسموس (Vaginismus) یکی از اختلالات شایع اما کمتر شناخته‌شده جنسی در زنان است که می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی، روابط عاطفی و تجربه جنسی فرد بگذارد. این اختلال که با انقباض غیرارادی عضلات واژن هنگام تلاش برای دخول همراه است، معمولاً ریشه در عوامل روان‌شناختی، اضطراب، تجربه‌های منفی گذشته یا نگرانی‌های جسمی دارد. بسیاری از زنان به دلیل حس شرم یا ترس از قضاوت، در مورد این مشکل صحبت نمی‌کنند و به همین دلیل درمان آن به تأخیر می‌افتد.

واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس حالتی است که در آن عضلات واژن هنگام تلاش برای دخول، به‌طور غیرارادی منقبض می‌شوند و باعث درد یا ناتوانی در رابطه جنسی می‌شود. این مشکل می‌تواند دلایل روانی مانند ترس، اضطراب یا تجربه‌های منفی جنسی یا دلایل جسمی مانند عفونت یا خشکی واژن داشته باشد. درمان واژینیسموس با دستگاه rf معمولاً با تمرینات آرام‌سازی، مشاوره و گاهی فیزیوتراپی انجام می‌شود.

علت واژینیسموس

بیماری واژینیسموس به دلایل مختلفی ایجاد می‌شه که معمولاً به دو دسته روانی و جسمی تقسیم می‌شن.
از نظر روانی، ترس از رابطه جنسی، ترس از درد، تجربه‌های جنسی منفی یا آزار جنسی در گذشته، اضطراب، استرس یا حتی باورهای سنتی و منفی درباره رابطه جنسی می‌تونن نقش مهمی داشته باشن. بعضی افراد ممکنه به خاطر تربیت سختگیرانه یا نداشتن آگاهی کافی از بدن خودشون، دچار این مشکل بشن.
از نظر جسمی، مواردی مثل عفونت واژن، خشکی واژن، زایمان‌های سخت، جراحی‌های ناحیه تناسلی یا مشکلات مادرزادی می‌تونن باعث انقباض غیرارادی عضلات واژن بشن.
در بیشتر مواقع، این مشکل ترکیبی از عوامل روانی و جسمیه؛ مثلاً فرد ممکنه یک بار تجربه دردناک داشته باشه و همین باعث ایجاد ترس و واکنش بدنی بشه.

علائم واژینیسموس

مهم‌ترین علامت واژینیسموس و طلاق، انقباض غیرارادی عضلات واژن هنگام تلاش برای دخول هست که باعث درد، سوزش یا حتی غیرممکن شدن رابطه جنسی می‌شه.
فرد ممکنه قبل از رابطه احساس ترس یا اضطراب شدید داشته باشه یا از فکر کردن به رابطه جنسی هم ناراحت بشه.
در موارد شدید، حتی وارد کردن تامپون یا انجام معاینه پزشکی هم ممکنه باعث درد یا ناراحتی بشه.
برخی افراد به مرور میل جنسی‌شون رو از دست می‌دن، چون همیشه رابطه رو با درد و ترس همراه می‌دونن.

تشخیص واژینیسموس

برای تشخیص، پزشک متخصص زنان یا مشاور جنسی با گرفتن شرح حال کامل شروع می‌کنه. سوالاتی درباره نوع درد، تجربه‌های جنسی، وضعیت روانی و روابط عاطفی پرسیده می‌شه.
سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دن تا ببینن آیا عفونت، زخم، خشکی یا مشکل ساختاری وجود داره یا نه.
اگر پزشک به عوامل روانی مشکوک باشه، ممکنه بیمار رو به روانشناس یا مشاور جنسی ارجاع بده.
گاهی از دیلاتورها (ابزارهای مخصوص گشادسازی تدریجی واژن) استفاده می‌شه تا شدت انقباض بررسی بشه.
تشخیص درست کمک می‌کنه که درمان هدفمندتری با دستگاه آر اف برای واژینیسموس انجام بشه، چون گاهی فقط مشاوره روانی کافیه و گاهی هم نیاز به درمان واژینیسموس با آر اف ترکیبی با فیزیوتراپی، دارو یا دستگاه‌های پزشکی مثل RF هست.

درمان واژینیسموس

درمان واژینیسموس بسته به علتش متفاوته و معمولاً ترکیبی از روش‌های جسمی و روانیه. یکی از روش‌های رایج استفاده از دیلاتور هست که با اون عضلات واژن به‌تدریج باز و منعطف‌تر می‌شن. تمرینات کگل هم برای تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کنن تا فرد کنترل بیشتری روی انقباض‌ها داشته باشه.

گاهی از کرم‌های بی‌حس‌کننده برای کاهش درد استفاده می‌شه، ولی این درمان موقتیه. اگر مشکل ناشی از اضطراب یا ترس باشه، پزشک ممکنه داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی تجویز کنه. برای کسانی که به دلیل یائسگی دچار خشکی واژن شدن، کرم استروژنی می‌تونه مفید باشه.

از نظر روانی، مشاوره جنسی یا درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تونه به درمان ترس‌ها و اضطراب‌های مربوط به رابطه جنسی کمک کنه. در بعضی موارد هم روان‌درمانی عمیق‌تر برای بررسی مشکلات قدیمی به کار می‌ره.

در بیشتر مواقع، ترکیب این روش‌ها باعث بهبود کامل می‌شه و مراجعه به پزشک متخصص زنان یا مشاور جنسی کمک زیادی به انتخاب روش مناسب می‌کنه.

درمان واژینیسموس در منزل

برای درمان واژینیسموس در خانه می‌توان از روش‌های ساده و موثر مثل تمرینات بدنی و تکنیک‌های آرام‌سازی استفاده کرد. این روش‌ها باید با مشورت پزشک یا درمانگر شروع شوند:

• تمرین با دیلاتاتور: با دیلاتاتورهای کوچک شروع کرده و به‌مرور به سایزهای بزرگ‌تر بروید. چند دقیقه آن را در واژن نگه دارید تا عضلات کم‌کم شل شوند.
• تمرینات کگل: عضلات کف لگن را چند ثانیه منقبض و سپس رها کنید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
• تنفس عمیق و آرام‌سازی: تمرینات تنفسی و ریلکسیشن، استرس را کاهش می‌دهند و به آرام شدن عضلات کمک می‌کنند.
• کرم‌های بی‌حسی (در صورت تجویز پزشک): گاهی برای کاهش درد موقتی در حین تمرین یا رابطه، از کرم لیدوکائین استفاده می‌شود.
• حمام یا کمپرس گرم: گرما به شل شدن عضلات لگن کمک کرده و درد را کاهش می‌دهد.

پیشگیری از واژینیسموس

برای پیشگیری از واژینیسموس، اولین قدم آموزش صحیح و علمی در مورد مسائل جنسی است. اطلاعات نادرست یا ترس‌برانگیز درباره رابطه جنسی ممکن است باعث اضطراب و ایجاد این مشکل شود. ایجاد فضای امن و صمیمی در روابط زوجین، گفت‌وگوی باز در مورد احساسات، ترس‌ها و خواسته‌های جنسی و احترام متقابل، از بروز این اختلال جلوگیری می‌کند. همچنین، انجام منظم تمرینات کگل، حتی در صورت نداشتن علائم، باعث افزایش آمادگی عضلات واژن برای رابطه جنسی می‌شود. قبل از شروع زندگی جنسی، حضور در جلسات مشاوره جنسی برای افرادی که اضطراب یا سابقه ذهنی منفی در مورد رابطه دارند نیز بسیار مفید است. پرهیز از خشونت در روابط، آگاهی از بدن خود و استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی، از دیگر راهکارهای مهم برای پیشگیری محسوب می‌شوند.

عوارض واژینیسموس

اگر واژینیسموس بدون درمان رها شود، می‌تواند اثرات منفی بسیاری بر زندگی فرد و رابطه زناشویی بگذارد. مهم‌ترین عارضه آن، ناتوانی در برقراری رابطه جنسی کامل و طبیعی است. این موضوع ممکن است به دلسردی، سردی جنسی، کاهش میل جنسی و حتی طلاق منجر شود. در برخی موارد، زن به دلیل درد، از هر نوع تماس جنسی پرهیز می‌کند که این امر باعث دوری عاطفی میان زوجین می‌شود. همچنین، در صورت عدم ترس از دخول، امکان بارداری به روش طبیعی وجود ندارد که این خود می‌تواند فشار روانی و اجتماعی زیادی بر زوج وارد کند. عوارض روانی مانند افسردگی، اضطراب، کاهش عزت نفس، احساس ناکافی بودن یا ناتوانی زنانه نیز بسیار شایع است. این اختلال در صورت مزمن شدن، می‌تواند به سایر مشکلات روان‌تنی نیز دامن بزند و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

جمع بندی

واژینیسموس اگرچه ممکن است برای فرد چالش‌برانگیز و ناراحت‌کننده باشد، اما با تشخیص صحیح و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، به‌ویژه تمرینات فیزیکی، تکنیک‌های روان‌شناختی و حمایت عاطفی، کاملاً قابل درمان است. مراجعه به دکتر زنان خوب برای واژینیسما یا درمانگر جنسی در کنار استفاده از روش‌های درمانی در منزل، مانند تمرینات دیلاتاتور و کگل، می‌تواند به فرد کمک کند تا کنترل بیشتری بر عضلات واژن خود پیدا کرده و تجربه جنسی سالم‌تری را تجربه کند.

سوالات متداول