جدول محتوا
Estimated reading time: ۸ دقیقه
پروستاتیت (prostatitis) یکی از مشکلات شایع در میان مردان است که به التهاب غده‌ی پروستات اشاره دارد. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌های باکتریایی، اختلالات ایمنی یا فشارهای فیزیکی به ناحیه لگن ایجاد شود. علائم آن معمولاً شامل درد در ناحیه لگن، مشکلات ادراری و اختلالات جنسی است که ممکن است زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب نقش مهمی در کنترل این بیماری و جلوگیری از مزمن شدن آن دارد.
پروستاتیت چیست؟
پروستاتیت التهاب غده پروستات است که معمولاً در مردان جوان و میان‌سال دیده می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث درد در ناحیه پایین شکم، سوزش یا درد هنگام ادرار، تکرر ادرار، درد در کشاله ران یا ناحیه تناسلی و گاهی درد هنگام انزال شود. سه نوع اصلی پروستاتیت وجود دارد. نوع اول، پروستاتیت باکتریایی حاد است که با علائمی مانند تب، درد شدید و احساس ناخوشی همراه است و معمولاً با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. نوع‌دوم، پروستاتیت عصبی باکتریایی مزمن است که با علائم خفیف‌تر اما طولانی‌مدت همراه است. نوع سوم، پروستاتیت غیر باکتریایی مزمن است که بدون وجود عفونت باکتریایی رخ می‌دهد و بیشتر به‌دلیل التهاب یا مشکلات عصبی ایجاد می‌شود و درمان آن بیشتر بر کاهش علائم تمرکز دارد.
علت پروستاتیت
پروستاتیت ممکن است به دلایل گوناگون ایجاد شود. یکی از رایج‌ترین آن‌ها عفونت باکتریایی است که معمولاً از راه مجرای ادرار وارد غده پروستات می‌شود و منجر به التهاب می‌گردد. مشکلات سیستم ایمنی هم می‌توانند باعث حمله بدن به بافت سالم پروستات شوند. استرس و اضطراب در نوع مزمن غیر باکتریایی نقش دارند. همچنین ضربه به ناحیه لگن، تجمع ادرار در مثانه، عفونت‌های مقاربتی مثل کلامیدیا و گنوره، سابقه خانوادگی بیماری‌های پروستات و افزایش سن نیز در بروز کانفرون و پروستاتیت مؤثرند. این عوامل گاهی به صورت هم‌زمان باعث این بیماری می‌شوند.
علائم پروستاتیت
علائم پروستاتیت بسته به نوع بیماری می‌تواند متفاوت باشد، اما نشانه‌های مشترکی وجود دارد. شایع‌ترین علامت، درد در ناحیه لگن، کشاله ران، کمر یا بیضه‌هاست که ممکن است مداوم یا به‌صورت ناگهانی باشد. سوزش و درد هنگام ادرار، تکرر ادرار به‌ویژه شب‌ها، مشکل در تخلیه کامل مثانه و احساس فشار در مثانه هم رایج هستند. در موارد شدید، تب و لرز دیده می‌شود. گاهی اوقات خون در ادرار یا منی دیده می‌شود یا فرد در زمان یا بعد از انزال درد احساس می‌کند. اختلالات جنسی مثل کاهش میل جنسی یا مشکل در نعوظ هم ممکن است دیده شود. در نوع حاد باکتریایی، علائمی شبیه آنفولانزا مانند خستگی و بدن‌درد هم ممکن است ظاهر شود.
انواع پروستاتیت
پروستاتیت چهار نوع اصلی دارد که هرکدام ویژگی خاصی دارند:
- پروستاتیت حاد باکتریایی به‌صورت ناگهانی شروع می‌شود و با تب، درد شدید در ناحیه شکم و لگن، ادرار دردناک و گاهی ناتوانی در ادرار همراه است. درمان آن معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌های قوی انجام می‌شود.
- پروستاتیت مزمن باکتریایی علائمی شبیه نوع حاد دارد اما خفیف‌تر و طولانی‌تر است. ممکن است علائم به‌صورت دوره‌ای ظاهر شوند. درمان آن نیاز به دوره طولانی‌تری از مصرف آنتی‌بیوتیک دارد.
- پروستاتیت مزمن غیر باکتریایی که به آن “سندرم درد مزمن لگن” هم گفته می‌شود، شایع‌ترین نوع است و علت آن دقیق مشخص نیست. این نوع بدون وجود عفونت باکتریایی رخ می‌دهد و ممکن است ناشی از استرس، التهاب یا حساسیت عصبی باشد. درد مزمن لگن، تکرر ادرار و مشکلات جنسی از علائم آن هستند.
- پروستاتیت بدون علامت حالتی است که فرد هیچ شکایتی ندارد اما در آزمایش‌ها، کمر درد و التهاب پروستات دیده می‌شود. این نوع معمولاً به‌طور تصادفی هنگام بررسی مشکلات دیگر کشف می‌شود و نیاز به درمان خاصی ندارد مگر در شرایط خاص.
تشخیص پروستاتیت
برای تشخیص پروستاتیت، پزشک معمولاً ترکیبی از بررسی علائم، معاینه فیزیکی و آزمایش‌ها را انجام می‌دهد. ابتدا درباره علائمی مثل درد لگن، سوزش ادرار، تکرر ادرار یا مشکلات جنسی سؤال می‌شود. معاینه انگشتی رکتوم (DRE) انجام می‌گیرد تا وضعیت پروستات بررسی شود؛ اگر متورم یا حساس باشد، نشانه التهاب است.
آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت و التهاب درخواست می‌شود. گاهی بعد از ماساژ پروستات، ادرار دوباره گرفته می‌شود تا عفونت دقیق‌تر بررسی شود. آزمایش خون هم ممکن است برای تشخیص عفونت یا التهاب کلی بدن انجام شود. در صورت نیاز، کشت ادرار یا مایع پروستات برای یافتن باکتری انجام می‌گیرد. اگر مشکل خاصی دیده شود یا علائم غیرمعمول باشند، پزشک ممکن است سونوگرافی یا MRI تجویز کند. در موارد نادر، نمونه‌برداری (بیوپسی) برای رد احتمال سرطان انجام می‌شود.
درمان پروستاتیت
درمان به نوع پروستاتیت بستگی دارد. در نوع حاد باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌ها نقش اصلی را دارند. معمولاً درمان سریع شروع می‌شود تا از عوارض جلوگیری شود. در صورت درد یا تب، داروهای مسکن و تب‌بر هم تجویز می‌شوند. اگر علائم شدید باشند، ممکن است نیاز به بستری شدن باشد.
در نوع مزمن باکتریایی، دوره درمان طولانی‌تر است چون عفونت پنهان‌تر است. آنتی‌بیوتیک‌های خاص و داروهای ضد التهاب کمک می‌کنند تا علائم کنترل شود.
در نوع مزمن غیر باکتریایی که عفونتی در کار نیست، درمان‌ها بیشتر برای کاهش درد و ناراحتی هستند. داروهای ضد التهاب، آلفابلوکرها برای بهتر شدن ادرار و فیزیوتراپی لگن می‌توانند مفید باشند. گاهی هم برای کاهش استرس یا اضطراب، درمان روان‌شناختی یا داروهای آرام‌بخش استفاده می‌شود.
در نوع بدون علامت، معمولاً نیاز به درمان خاصی نیست و فقط در صورت نیاز، پیگیری منظم یا درمان پیشگیرانه انجام می‌شود.
درمان پروستاتیت در منزل
برای درمان پروستاتیت در خانه، می‌توان از روش‌های زیر بهره برد:
- داروها: پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب تجویز می‌کند. مصرف دقیق دارو طبق تجویز اهمیت دارد.
- استراحت کافی: خواب و استراحت به بهبود علائم کمک می‌کند.
- مایعات فراوان: نوشیدن آب به دفع باکتری‌ها و کاهش التهاب کمک می‌کند.
- کمپرس گرم یا سرد: گرما باعث کاهش درد می‌شود و در صورت تورم، کمپرس سرد مفید است.
- تغذیه مناسب: غذاهای ضدالتهاب مانند ماهی، سبزیجات و مغزها مصرف شود؛ از الکل، کافئین و غذاهای چرب پرهیز کنید.
- فیزیوتراپی لگن: تمرینات کششی و حرکات کف لگن، مثل تمرینات کیگل، به تسکین درد کمک می‌کنند.
- پیشگیری از یبوست: مصرف فیبر بالا و ملین‌ها در صورت نیاز با نظر پزشک توصیه می‌شود.
پیشگیری از پروستاتیت
برای جلوگیری از این بیماری، رعایت نکات زیر مفید است:
- بهداشت فردی و جنسی: شست‌وشوی ناحیه تناسلی و استفاده از کاندوم در روابط جنسی.
- تخلیه منظم مثانه: نگه‌داشتن ادرار می‌تواند التهاب را تشدید کند.
- نوشیدن آب: به پاکسازی مجاری ادراری کمک می‌کند.
- پرهیز از نشستن طولانی: به‌ویژه روی سطوح سفت؛ از بالش نرم استفاده شود.
- ورزش سبک: مانند پیاده‌روی و حرکات کششی برای بهبود جریان خون لگنی.
- تغذیه سالم: میوه، سبزیجات، ماهی، مغزها و اجتناب از فست‌فود و غذاهای تند.
- کاهش استرس: با کمک مدیتیشن، تنفس عمیق و یوگا.
- جلوگیری از سرما: ناحیه لگن را در فصل سرد گرم نگه دارید.
عوارض پروستاتیت
در صورت عدم درمان، ممکن است دچار مشکلات زیر شوید:
- عفونت مزمن: ممکن است نیاز به مصرف بلندمدت آنتی‌بیوتیک باشد.
- درد لگنی دائمی: که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند.
- اختلال ادراری: مثل سوزش، تکرر یا تخلیه ناقص مثانه.
- مشکلات جنسی: شامل درد هنگام انزال، کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ.
- آبسه پروستات: در موارد شدید نیاز به تخلیه یا جراحی دارد.
- مشکلات روانی: درد و ناتوانی ممکن است باعث اضطراب یا افسردگی شود.
با مراجعه به پزشک و رعایت روش‌های درمانی، می‌توان از بروز این عوارض پیشگیری کرد.
جمع بندی
پروستاتیت اگرچه می‌تواند ناراحت‌کننده و نگران‌کننده باشد، اما با رعایت توصیه‌های پزشکی، تغییر سبک زندگی و پیگیری درمان قابل کنترل است. شناخت علائم، توجه به بهداشت، پیشگیری از عوامل خطر و مراجعه منظم به پزشک می‌تواند در کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی افراد نقش مؤثری ایفا کند. در صورت بروز علائم، اقدام سریع برای درمان بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات بلندمدت است.
سوالات متداول
دلایل پروستاتیت متنوع‌اند. شایع‌ترین آن عفونت باکتریایی است، که می‌تواند از راه مجاری ادراری به پروستات برسد. همچنین، عوامل دیگری مثل آسیب به ناحیه لگن، استفاده طولانی‌مدت از کاتتر، استرس مزمن، یبوست مزمن یا حتی اختلالات سیستم ایمنی نیز ممکن است در بروز بیماری نقش داشته باشند.
درمان بسته به نوع پروستاتیت متفاوت است. در نوع باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند و معمولاً دوره درمان چند هفته ادامه دارد. در نوع مزمن یا غیر باکتریایی، استفاده از داروهای ضد التهاب، شل‌کننده‌های عضلانی، فیزیوتراپی کف لگن، درمان‌های روانی و مراقبت‌های خانگی مثل حمام گرم و تغییر سبک زندگی توصیه می‌شود.
پیشگیری شامل رعایت بهداشت فردی و جنسی، نوشیدن آب کافی، تخلیه منظم مثانه، پرهیز از نشستن طولانی‌مدت، پرهیز از یبوست، فعالیت بدنی منظم، اجتناب از دوچرخه‌سواری طولانی‌مدت بدون زین مناسب و مصرف غذاهای ضد التهاب مثل سبزیجات، ماهی‌های چرب و میوه‌هاست. همچنین کنترل استرس نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا یا عود بیماری دارد.
