همه چیز درباره بیماری کرونای گوارشی و مدیریت آن

Estimated reading time: ۹ دقیقه

کرونای گوارشی (Gastrointestinal corona) یکی از شکل‌های کرونا ویروس است که علاوه بر علائم تنفسی، باعث مشکلاتی در دستگاه گوارش مثل اسهال، درد شکم و تهوع می‌شود. این نوع کرونا ممکن است برای برخی افراد شدیدتر و نگران‌کننده‌تر باشد، به‌خصوص کسانی که بیماری زمینه‌ای دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند. شناخت علائم، پیشگیری و درمان مناسب می‌تواند به کاهش عوارض این بیماری کمک کند.

کرونای گوارشی چیست؟

کرونای گوارشی نوعی عفونت ویروس کرونا است که به جای مشکلات شدید تنفسی، باعث مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و دل‌درد می‌شود. این حالت به دلیل وجود گیرنده‌های ویروس در دستگاه گوارش رخ می‌دهد و ممکن است علائم تنفسی کمی داشته یا نداشته باشد. درمان معمولاً با کنترل علائم، مصرف مایعات و حفظ تغذیه انجام می‌شود، اما در موارد شدید نیاز به مراقبت پزشکی بیشتر است. شناسایی زودهنگام اهمیت زیادی دارد تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

علت کرونای گوارشی

کرونای گوارشی زمانی رخ می‌دهد که ویروس کرونا (معمولاً SARS-CoV-2) به سلول‌های دستگاه گوارش حمله کند. ویروس برای ورود به سلول‌ها از گیرنده‌هایی به نام ACE2 استفاده می‌کند که در روده‌ها به‌ویژه روده باریک به وفور وجود دارند. وقتی ویروس وارد این سلول‌ها می‌شود، باعث التهاب و آسیب به بافت گوارشی شده و عملکرد طبیعی آن را مختل می‌کند. این موضوع علائمی مثل اسهال، تهوع، استفراغ و دل‌درد ایجاد می‌کند. در برخی موارد، بیمار تنها علائم گوارشی دارد و علائم تنفسی یا دیده نمی‌شود یا بسیار خفیف است.

چه کسانی بیشتر در معرض کرونای گوارشی هستند؟

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند سالمندان، بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن (دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی) یا کسانی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به کرونای گوارشی و علائم شدیدتر آن هستند. همچنین، افرادی که سابقه بیماری‌های گوارشی مزمن مثل کولیت یا سندرم روده تحریک‌پذیر دارند، ممکن است علائم شدیدتری تجربه کنند. کارکنان درمان و افرادی که در محیط‌های شلوغ یا بیمارستان‌ها کار می‌کنند نیز به دلیل تماس مستقیم با بیماران، بیشتر در خطر این فرم بیماری قرار دارند.

علائم کرونای گوارشی

علائم اصلی این بیماری شامل اسهال مکرر و آبکی است که می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن شود. درد و کرامپ‌های شکمی، حالت تهوع و گاهی استفراغ نیز شایع است. بی‌اشتهایی و کاهش وزن ناشی از اختلال در جذب مواد غذایی دیده می‌شود. نفخ و احساس سنگینی شکم معمولاً به دلیل التهاب و اختلال در حرکت روده‌ها ایجاد می‌شود. تب خفیف تا متوسط و خستگی عمومی نیز به‌عنوان واکنش بدن به عفونت دیده می‌شود. برخلاف فرم‌های معمول کرونا، علائم تنفسی در این بیماران ممکن است خفیف یا غایب باشد.

علائم طولانی‌مدت کرونای گوارشی

برخی از بیماران پس از بهبودی از کرونا همچنان مشکلات گوارشی مانند اسهال مزمن، درد یا ناراحتی شکمی را تجربه می‌کنند. این علائم ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها ادامه داشته باشد و نیازمند پیگیری پزشکی و درمان‌های تخصصی است.

تشخیص کرونای گوارشی

تشخیص کرونای گوارشی بر اساس علائم بیمار، معاینه پزشک و چند آزمایش انجام می‌شود. پزشک ابتدا سابقه بیماری و علائم را می‌پرسد و معاینه می‌کند.

آزمایش ها

• آزمایش خون برای بررسی التهاب (مثل CRP) و کم‌خونی
• آزمایش مدفوع برای رد عفونت‌های دیگر و بررسی خون یا مخاط
• آندوسکوپی و کولونوسکوپی برای دیدن زخم‌ها و نمونه‌برداری
• تصویربرداری مثل سی‌تی‌اسکن یا MRI برای مشاهده التهاب و مشکلات روده

گاهی آزمایش‌های تکمیلی مثل بررسی آنتی‌بادی‌ها نیز انجام می‌شود.

اهمیت تشخیص زودهنگام

• جلوگیری از پیشرفت بیماری و آسیب بیشتر به روده
• کاهش عوارض جدی مثل فیستول، آبسه و تنگی روده
• بهبود کیفیت زندگی با کنترل علائم
• کاهش هزینه‌های درمان
• پیشگیری از کم‌خونی و سوء تغذیه
• کاهش خطر ابتلا به سرطان روده

به همین دلیل، در صورت داشتن علائم مشکوک باید سریع به پزشک مراجعه کرد.

درمان کرونای گوارشی

درمان معمولاً ترکیبی از داروی کرونای گوارشی، رژیم غذایی و گاهی جراحی است. هدف، کنترل التهاب، کاهش علائم و جلوگیری از عوارض است.

دارو ها

• داروهای ضد التهاب مثل مزالازین
• کورتیکواستروئیدها برای کاهش سریع التهاب در دوره‌های شدید
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل آزاتیوپرین
• بیولوژیک‌ها برای بیماران مقاوم به درمان‌های معمول
• آنتی‌بیوتیک در صورت عفونت یا آبسه

تغذیه

• پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده مثل چرب و تند
• مصرف مایعات کافی
• در موارد خاص، مکمل‌های غذایی یا تغذیه وریدی

مراقبت های جانبی

• درمان کم‌خونی با مکمل آهن
• مدیریت عوارض مثل فیستول و آبسه

جراحی

اگر داروها جواب ندهند یا عوارض جدی ایجاد شود، ممکن است جراحی برای حذف قسمت‌های آسیب‌دیده روده لازم باشد. جراحی درمان قطعی نیست و بیماری ممکن است دوباره عود کند.

درمان کرونای گوارشی در منزل

درمان کرونای گوارشی در خانه بیشتر برای کنترل علائم گوارشی کرونا و بهتر کردن کیفیت زندگی است و نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شود. اما با رعایت نکات زیر می‌توانید به مدیریت بیماری کمک کنید.

رژیم غذایی مناسب

• از غذاهای سبک، کم‌چرب و کم‌ادویه استفاده کنید تا روده کمتر تحریک شود.
• وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید تا دستگاه گوارش سنگینی نکشد.
• از مصرف غذاهای فیبری خیلی زیاد، سرخ‌شده، کافئین و الکل پرهیز کنید چون ممکن است علائم را بدتر کنند.
• نوشیدن مایعات کافی بسیار مهم است تا بدن هیدراته بماند و از کم‌آبی جلوگیری شود.

استراحت کافی و مدیریت استرس

• استرس می‌تواند باعث تشدید بیماری شود، بنابراین روش‌هایی مثل مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق را امتحان کنید.
• خواب کافی و استراحت مناسب به بهبود وضعیت بدن کمک می‌کند.

اجتناب از سیگار و الکل

• سیگار و الکل می‌توانند علائم کرونا گوارشی را بدتر کنند و به روده آسیب بیشتری برسانند، پس بهتر است آن‌ها را ترک کنید.

فعالیت بدنی سبک

• ورزش‌های سبک و منظم می‌تواند روحیه شما را بهتر کند و سیستم ایمنی را تقویت کند.
• پیاده‌روی آرام یا حرکات کششی برای شروع مناسب است.

پیشگیری از کرونای گوارشی

کرونای گوارشی نوعی از کرونا ویروس است که علائم گوارشی دارد. راه‌های انتقال ویروس بیشتر از طریق تماس نزدیک و قطرات تنفسی است ولی ممکن است از طریق مدفوع هم منتقل شود. برای پیشگیری نکات زیر را رعایت کنید:

نکات پیشگیری از کرونای گوارشی

• دست‌ها را مرتب با آب و صابون حداقل ۲۰ ثانیه بشویید، مخصوصاً بعد از توالت و قبل از غذا.
• بهداشت فردی را رعایت کنید و در مکان‌های شلوغ ماسک بزنید، مخصوصاً اگر علائمی دارید.
• سطوحی که زیاد لمس می‌شوند مثل دستگیره‌ها، تلفن و کلید برق را مرتب ضدعفونی کنید.
• در مکان‌های بسته و پرتردد فاصله اجتماعی را حفظ کنید.
• از لمس صورت (چشم، بینی، دهان) با دست‌های آلوده خودداری کنید.
• توالت را تمیز نگه دارید و روش صحیح شستن دست‌ها بعد از استفاده را رعایت کنید.
• رژیم غذایی سالم و استراحت کافی داشته باشید تا سیستم ایمنی بدن قوی بماند.
• واکسن کرونا و دوزهای تقویتی را طبق توصیه‌های بهداشتی دریافت کنید تا از شکل‌های شدید بیماری جلوگیری شود.

عوارض کرونای گوارشی

کرونای گوارشی می‌تواند باعث مشکلات مختلفی شود، به خصوص در افراد مسن یا کسانی که بیماری زمینه‌ای دارند. شایع‌ترین عوارض عبارت‌اند از:

• کم‌آبی بدن به دلیل اسهال و استفراغ که ممکن است شدید شود.
• کاهش جذب مواد مغذی و ضعف بدنی.
• افزایش خطر عفونت‌های ثانویه به دلیل التهاب روده و ضعف سیستم ایمنی.
• تشدید بیماری‌های گوارشی قبلی.
• درد و ناراحتی شدید شکمی.
• احتمال بروز مشکلات تنفسی همراه یا پس از علائم گوارشی.

در صورت بروز علائم شدید یا طولانی، تب بالا یا خونریزی، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

تفاوت کرونای گوارشی با مسمومیت غذایی و آنفلوآنزای معده

کرونای گوارشی ناشی از ویروس کروناست که سیستم‌های مختلف بدن را درگیر می‌کند، اما مسمومیت غذایی معمولاً به علت باکتری‌ها یا سموم غذایی و آنفلوآنزای معده به دلیل ویروس‌های دیگر است.
کرونا علائم عمومی مثل تب مداوم، خستگی و گاهی از دست دادن حس بویایی دارد که در مسمومیت غذایی و آنفلوآنزای معده کمتر دیده می‌شود.
دوره بیماری کرونا طولانی‌تر است و ممکن است عوارض جدی‌تری ایجاد کند. تشخیص دقیق با آزمایش‌های مخصوص انجام می‌شود.

نقش گیرنده های ACE2 در ابتلای دستگاه گوارش به کرونا

گیرنده‌های ACE2، در سلول‌های پوششی روده زیاد هستند و ویروس کرونا از طریق آن‌ها وارد سلول‌های گوارشی می‌شود.
این ورود باعث التهاب و آسیب به بافت روده می‌شود که علائمی مثل اسهال، درد و مشکلات جذب غذا را به دنبال دارد.
ویروس همچنین تعادل باکتری‌های مفید روده را بر هم می‌زند و شدت بیماری را افزایش می‌دهد.
تفاوت میزان این گیرنده‌ها در افراد، باعث تفاوت شدت علائم می‌شود.

گیرنده‌های ACE2 هم مسیر ورود ویروس و هم عامل اصلی التهاب در دستگاه گوارش هستند که باعث بروز کرونای گوارشی می‌شوند.

جمع بندی

کرونای گوارشی اگر به موقع تشخیص داده و درمان شود، معمولاً قابل کنترل است، اما نادیده گرفتن علائم گوارشی کرونا امیکرون و درمان نکردن آن می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. رعایت نکات بهداشتی، پیروی از دستورات پزشکی و مراقبت در منزل نقش مهمی در بهبود و پیشگیری از این بیماری دارد.

سوالات متداول